Vùng nội thành Hà Nội (nghĩa nguyên gốc là "bên trong sông"), với "Nhĩ Hà nằm ở phía Đông, Kim Ngưu Tô Lịch là sông bên này", thêm nữa, với những con sông cổ như Ngọc Hà, sông Tô và sông Nhuệ nên vùng đất bên trong các con sông, do phù sa bồi tụ không hoàn toàn, đã tạo nên nhiều vùng trũng và hình thành nhiều hồ, ao, chuôm.

Hồ Hà Nội là một đặc trưng của Hà Nội tạo nên những ấn tượng về màu xanh đặc biệt cho thành phố khi được nhìn trên máy bay, khác biệt với những thành phố như Thành phố Hồ Chí Minh vốn rất ít hồ ao khiến cho mật độ dân cư như cô đặc hơn và môi trường ít trong lành hơn. Rất nhiều hồ của Hà Nội gắn liền với các huyền tích, như hồ Hoàn Kiếm, hồ Tây, hồ Văn (trong Văn Miếu - Quốc Tử Giám) v.v. Nhiều hồ đã trở thành thắng cảnh của thủ đô như hồ Tây, hồ Hoàn Kiếm, hồ Trúc Bạch.

Một số hồ ở Hà Nội trở thành một phần của các công viên như hồ trong Vườn bách thảo Hà Nội, hồ Bảy Mẫu trong Công viên Lê Nin, hồ Thủ Lệ trong Vườn Bách thú Hà Nội, hồ Nghĩa Đô trong công viên mới được xây dựng mang tên công viên Nghĩa Đô v.v. Một số hồ khác trở thành khu vực điều tiết khí hậu và điều hòa lưu lượng nước thải, như hồ Yên Sở.

Rất nhiều hồ ở Hà Nội hiện nay, do sự lấn chiếm, san lấp của dân cư đã biến mất một phần hoặc vĩnh viễn. Hiện nay, các hồ còn lại của Hà Nội đang được thành phố xúc tiến nạo vét, thanh tẩy nước, và xây dựng các hạ tầng cơ sở xung quanh hồ như làm đường, làm kè.